De zin van het leven, wat is die nou precies? Ik vind het moeilijk daar antwoord opgegeven. Momenteel ren ik als permanent gestreste twintiger door het leven en maak ik me constant druk over dingen als het vinden van een nieuwe baan, mijn huur betalen, mijn constant-tochtende-schimmelende-longontsteking-gevende hoopje ellende van een appartement, en het verdelen van mijn tijd tussen familie, het vriendje, vriendinnen en mezelf. En waarom? Op het einde ga ik toch dood.

Oké, dat is wel een heel pessimistische instelling. Maar het is het waard om af en toe over dit soort levensvragen na te denken. Op z’n minst omdat je dan leuke gespreksstof hebt voor op de kringverjaardag. Dat dacht journalist Fokke Obbema ook, nadat hij twee jaar geleden een hartstilstand kreeg. Opeens moest hij nadenken over sterfelijkheid en de betekenis van dit alles. Wat als de hartaanval fataal was geweest? En wat betekent het dat dat het niet was?

Obbema gaat op zoek naar antwoorden en doet dit in gesprekken met anderen. Niet alleen spirituele denkers en filosofen, maar mensen uit verschillende culturen, met verschillende religies en beroepen. Hij spreekt artsen, schrijvers, zangers, ICT’ers en wetenschappers. Allemaal delen zij een heel andere visie op ons bestaan, en de betekenis ervan. Via deze gesprekken hoopt Obbema een zo breed mogelijk beeld te krijgen van wat het dan kan zijn, de zin van het leven. En daar komen een heleboel wijze lessen uit (een paar van mijn favorieten vind je onderaan dit artikel).

Een web spinnen

Het bijzondere van dit boek is dat ik na ieder gesprek volledig overtuigd was dat die persoon de essentie van het leven had begrepen, tot ik het volgende gesprek las. Want niemand weet wat de zin van het leven is, en iederéén weet het. De zin van het leven is zo persoonlijk, maar uiteindelijk kwam het voor de meesten neer op verbinding. Verbinding met jezelf, met de natuur, met anderen, met een hogere macht. Een van de geïnterviewden beschreef het als het spinnen van een web. We zijn ons hele leven bezig met het spinnen van ons web, om zoveel mogelijk betekenis aan ons leven te geven. Dat web spinnen we door verbinding. Met anderen, met cultuur, met voorwerpen. Hoe groter het web, hoe meer we voelen alsof ons leven betekenis heeft. Maar is dat ook hetzelfde als de zin van het leven? Dat denk ik niet. Dat zou betekenen dat er ook een uiteindelijk doel aan vastzit, en daar kan ik me als ongelovige dan weer heel weinig bij voorstellen. Dood is dood, denk ik dan maar.

Respect voor het geloof

Toch heeft dit boek ook mijn mening over religie weten te veranderen. Het was interessant hoe mild de gelovigen hier tegenover religie en niet-gelovigen stonden. Ze waren allemaal open en kwamen niet dwingend over – iets dat in de media toch vaak anders wordt weergeven. Mijn favoriete gesprek was het eerste, met spiritueel leraar Jan Geurtz. Hij heeft me op een andere manier naar het geloof doen kijken, en vooral de mooie kant belicht waar ik toch vaker de donkere kant zag. Na het lezen van zijn verhaal besefte ik me zelfs dat ik ergens wel gelovig ben, maar dan misschien niet in een almachtige god. Ik geloof in de kracht van de natuur, en die van mezelf. In die zin zou je meditatie of bezinning kunnen vergelijken met het bidden in een kerk. Zijn we uiteindelijk niet allemaal op zoek naar antwoorden, op welke manier dan ook?

Dit boek heeft me doen inzien dat die antwoorden niet zomaar te vinden zijn, maar dat de vragen toch het stellen waard blijven. Zo blijven we leren, denken en verbinden. Of dat nu zin heeft of niet.

Inzichten uit ‘De zin van het leven’:

How you spend your days, is how you spend your life. – Sanneke de Haan

Het leven is een klein spleetje licht tussen twee eeuwige periodes van duisternis. – A.L. Snijders

Stel je het leven voor als een droom. […] Waar is die van afgelopen nacht? Totaal weg. Ons leven is zo’n droom. Straks is het totaal weg. Mooi hoor. Het dromen gaat toch wel door. Alleen is dat dan niet meer jouw droom. – Jan Geurtz

Het is iets heel menselijks om betekenis te willen geven. Dat is ook bijzonder en leuk aan mensen, maar het is niet essentieel voor leven. Bacteriën denken niet diep over de zin van hun leven na. – Anna Akhmanova

De zin van het leven, Fokke Obbema, 2019, Atlas Contact | lees hier meer recensies